4 havo Biologie voor jou thema 4 Evolutie

Alle begrippen met betekenissen en extra aantekeningen uit mijn les. Van de samenvatting van het boek in combinatie met de begrippen heb ik deze samenvatting gemaakt. Veel lees plezier!

Preview document (1 of 3 pages)

Biologie, HAVO 4
Thema 4 Evolutie
Basisstof 1
 Organische stoffen: meestal afkomstig van organismen, grote moleculen bestaande uit een of meer
atomen koolstof (C), waterstof (H) en zuurstof (O)
o Bijv. Glucose, zetmeel, eiwitten, vetten
 Anorganische stoffen: kleine, eenvoudige moleculen, komen zowel voor in organismen als in de
levenloze natuur
o Bijv. Koolstofdioxide, water, keukenzout, zuurstof
 Autotrofe organismen: kunnen organische stoffen maken uit anorganische stoffen en energie en
nemen anorganische stoffen op uit het milieu
 Heterotrofe organismen: hebben andere organismen nodig als voedsel, nemen organische en
anorganische stoffen op uit hun milieu, niet in staat zelf organische stoffen te maken
 Domein: hoofdindeling van levensvormen in drie groepen: bacteriën, archaea en eukaryoten
 Indeling in steeds kleinere groepen
o Rijken, stammen, klassen, orden, families, geslachten en soorten
 Geslacht: soorten die zich uit eenzelfde voorouder hebben ontwikkeld
 Binaire naamgeving: wetenschappelijke naamgeving bestaande uit geslachtsnaam en
soortaanduiding
o Geslachtsnaam: eerste deel van binaire naam, geeft aan tot welke geslacht een organisme
behoort
o Soortaanduiding: tweede deel van binaire naam, geeft aan tot welke soort een organisme
behoort
o Vaak nog de naam (afgekort) van de naamgever

Basisstof 2
 Eukaryoot: organisme met cellen met een celkern, dubbele membranen en organellen
 Prokaryoot: eencellig organisme met ribosomen maar zonder celkern of organellen (bacteriën en
archaea)
o De chromosomen liggen los in het cytoplasma
o Veel soorten hebben slechts één groot, circulair chromosoom. Bij sommige soorten komen
ook kleine, circulaire plasmiden voor
 Plasmiden: kleine cirkelvormige DNA-deeltjes in prokaryoten
o De chromosomen bestaan alleen uit DNA; ze bevatten geen eiwitmoleculen
o Prokaryoten kunnen één of meer zweepstaart(en) hebben voor de voortbeweging
o Prokaryoten planten zich vooral voort door deling
 Hierbij zijn de chromosomen vastgehecht aan het celmembraan
 Bacteriën: eencelligen zonder kern of interne membranen
o Bacteriën worden door de mens gebruikt bij:
 De productie van voedingsmiddelen
 De productie van geneesmiddelen en hormonen
 De afvalwaterzuivering en de productie van wasmiddelenenzymen
 Celwanden van bacteriën bestaan uit peptidoglycaan
 Cyanobacteriën: bacteriën die in staat zijn tot fotosynthese (blauwalg)
 Genetische modificatie: verandering van het DNA van een organisme door de mens
 Virus: deeltje dat bestaat uit erfelijke materiaal omgeven door een eiwitmantel
 Bacteriofagen: virussoorten die bacteriën als gastheer gebruiken

Basisstof 3
 Schimmels: heterotrofe organismen, ze voeden zich met dode resten van organismen, belangrijk
voor de afbraak van organische stoffen in de natuur